Ciprofloxacin Thuốc điều trị nhiễm khuẩn & những lưu ý khi sử dụng thuốc

Ciprofloxacin là thuốc kháng sinh thuộc nhóm kháng sinh Fluoroquinolon, được dùng chỉ định điều trị các trường hợp nhiễm trùng do vi khuẩn như nhiễm khuẩn đường tiết niệu, nhiễm khuẩn hô hấp, nhiễm khuẩn hô hấp, da và mô mềm,…

• Hydralazine Thuốc điều trị tăng huyết áp và những lưu ý khi sử dụng
• Atorvastatin Thuốc điều trị tăng cholesterol máu và những lưu ý khi sử dụng
• Tamiflu Thuốc điều trị virus cúm và những lưu ý khi sử dụng

Ciprofloxacin Thuốc điều trị nhiễm khuẩn

1.Ciprofloxacin là thuốc gì

Theo DSĐH. NGUYỄN THỊ HOÀNG DUYÊN Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur cho biết: Ciprofloxacin là kháng sinh thuộc nhóm Fluoroquinolon (gọi tắt là nhóm Quinonlon). Thuốc có tác dụng diệt khuẩn do ức chế enzym DNA gyrase va topoisomerase IV dẫn đến ức chế các quá trình nhân đôi, phiên mã, sửa chữa DNA làm cho vi khuẩn chết.

1.Phổ kháng khuẩn

Ciprofloxacin có phổ kháng sinh rất rộng.

Vi khuẩn ưa khí Gram âm: Phần lớn các vi khuẩn gram âm  trong đó có cả Pseudomonas và Enterobacter, Klebsiella, Proteus

Ciprofloxacin cũng có hoạt tính thay đổi với Acinetobacter spp, Brucella melitensis và Campylobacter spp.

Vi khuẩn Gram dương ưa khí: Staphylococcus sp (kể cả MSSA và một số MRSA); Streptococci, riêng các chủng Enterococcus, Streptococcus pneumoniae , Listeria monocytogenes… kém nhạy cảm hơn.

Vi khuẩn kỵ khí: Ciprofloxacin không có tác dụng trên phần lớn các vi khuẩn kỵ khí. Ciprofloxacin cũng có một vài tác dụng chống lại Mycobacteria, Mycoplasma, Rickettsia, Chlamydia trachomatis và Ureaplasma urealyticum.

2.Đề kháng kháng sinh hiện nay

Mức độ kháng thuốc khác nhau theo vùng miền dựa vào sự phân bố địa lý

Một số vi khuẩn kháng thuốc: MRSA, Pseudomonas aeruginosa, Escherichia coli, Klebsiella pneumoniae, Neisseria gonorrhoeae và Streptococcus pneumoniae.

Kháng ciprofloxacin thường là qua trung gian nhiễm sắc thể, mặc dù kháng qua trung gian plasmid đã được ghi nhận.

Tình hình kháng kháng sinh ở các tỉnh phía nam có cao hơn các tỉnh phía bắc.

3.Dược động học

Ciprofloxacin hấp thu nhanh và dễ dàng qua đường tiêu hoá. Sau khi uống, thuốc đạt nồng độ tối đa trong máu sau 1 – 2 giờ với sinh khả dụng 70 – 80 %. Nồng độ tối đa trung bình trong huyết thanh ứng với liều 500 mg là 2,4 mg/lít. Sau khi truyền tĩnh mạch trong 30 phút với liều 200mg thì nồng độ tối đa trong huyết tương 3 – 4 mg/lít. Khi có thức ăn hấp thu thuốc bị chậm lại nhưng ảnh hưởng không đáng kể

Thể tích phân bố của Ciprofloxacin rất lớn (2 – 3 lít/kg thể trọng), phân bố tốt vào các mô, dịch cơ thể, qua được nhau thai, bài tiết qua sữa mẹ, khi màng não bị viêm thuốc ngấm qua nhiều hơn so với bình thường. Ciprofloxacin liên kết với protein huyết tương khoảng 20 – 40%

Ciprofloxacin đào thải chủ yếu qua thận khoảng 40 – 50% liều uống được đào thải dưới dạng không đổi qua nước tiểu và khoảng 15% ở dạng chuyển hóa. Ngoài ra, thuốc còn chuyển hoá ở gan, bài xuất qua mật chiếm khoảng 1/3 (cơ chế bù trừ ở người suy thận nặng). Thời gian bán thải ở trẻ em khoảng 2,5 giờ, người lớn 3 – 5 giờ và ở người suy thận, người cao tuổi thời gian bán thải sẽ dài hơn. Tuy nhiên, không cần chỉnh liều với người cao tuổi không bị suy thận, người suy thận mức độ nhẹ, bệnh xơ gan mạn tĩnh ổn định

2.Dạng thuốc và hàm lượng của Ciprofloxacin

Tư vấn sử dụng thuốc Ciprofloxacin được sản xuất trên thi trường với dạng thuốc và hàm lượng:

• Viên nén: 100 mg; 250 mg; 500 mg; 750 mg.
• Viên nén giải phóng chậm: 500 mg; 1000 mg.
• Nhũ dịch uống: 250 mg/5 ml; 500 mg/5 ml.
• Thuốc tiêm truyền: 200 mg/100 ml; 400 mg/200 ml.
• Thuốc tiêm (dung dịch đậm đặc) để tiêm truyền tĩnh mạch: 10 mg/ml (200 mg hoặc 400 mg hoặc 1 200 mg).
• Thuốc nhỏ mắt: 0,3%.
• Thuốc nhỏ tai 0,2%; 0,3%.

3.Thuốc Ciprofloxacin được dùng trong những trường hợp nào

1. Điều trị trong viêm đường tiết niệu trên và dưới
2. Điều trị nhiễm khuẩn hô hấp viêm phổi, viêm xoang, viêm tai ngoài, tai giữa
3. Điều trị trong nhiễm khuẩn xương – khớp, viêm xương – viêm tuỷ
4. Điều trị nhiễm khuẩn da, mô mềm
5. Điều trị nhiễm khuẩn huyết, bệnh than, bệnh thương hàn và phó thương hàn, viêm màng trong tim do nhóm vi khuẩn HACEK, viêm ruột, lỵ trực tràng
6. Dùng để dự phòng bệnh não mô cầu, nhiễm khuẩn phẫu thuật

4.Các dùng – Liều lượng của Ciprofloxacin

• Cách dùng:

Tuỳ vào cá dạng thuốc Ciprofloxacin dùng đường tiêm, nhỏ mắt, nhỏ tai hoặc đường uống. Dùng đường uống có thể uống vào thời gian không liên quan tới bữa ăn. Đối với viên nén giải phóng chậm nên uống cùng với bữa ăn để đạt được hấp thu tối đa

• Liều dùng:

Người lớn trên 18 tuổi:

1. Nhiễm khuẩn đường tiết niệu chưa biến chứng: 250 mg/lần, 2 lần/ ngày trong 3 ngày
2. Viêm tuyến tiền liệt (mạn tính do nhiễm khuẩn): Uống 500 mg/lần, cách 12 giờ 1 lần, trong 28 ngày
3. Nhiễm khuẩn đường tiết niệu có biến chứng: Uống 500 mg/lần, 2 lần/ngày, trong khoảng 10 – 21 ngày
4. Nhiễm khuẩn xương/khớp: Uống 500 – 750 mg/lần, 2 lần/ngày trong 4 – 6 tuần. Nhiễm khuẩn đường hô hấp dưới, cấu trúc da: Uống 500 – 750 mg/ lần, hai lần trong ngày, trong 7 – 14 ngày
5. Viêm xoang cấp tính: Uống 500 mg/lần, cách 12 giờ một lần, trong 10 ngày
6. Đối truyền tĩnh mạch: 200 – 400mg, cách mỗi 12 giờ thời gian truyền ít nhất 30 phút. Trường hợp nặng, đe doạ tính mạng có thể dùng 400mg mỗi 8 giờ. Người suy thận nặng giảm 50% liều dùng hàng ngày (độ thanh thải creatinin = 1,2 L / giờ)
7. Thuốc nhỏ mắt: 1- 2 giọt, cách 2 giờ một lần trong hai ngày và 1- 3 giọt cách 4 giờ một lần trong năm ngày tiếp theo

Tuỳ vào tuổi và tình trạng, mức độ tiến triển của bệnh, cần tuân thủ theo hướng dẫn của bác sĩ về liều dùng cụ thể, cách dùng, thơi gian điều trị được đảm bảo an toàn và đạt hiệu quả tối ưu.

5.Cách xử lý nếu quên thuốc Ciprofloxacin

Nếu người bệnh quên nên uống ngay khi nhớ ra trong ngày đó. Không dùng liều gấp đôi. Trường hợp gần đến giờ uống của liều tiếp theo, chỉ dùng liều tiếp theo vào đúng giờ uống quy định

6.Cách xử trí khi dùng quá liều thuốc Ciprofloxacin

Nếu đã uống phải một liều lớn nên đưa đến cơ sở y tế gần nhất để theo dõi và điều trị triệu chứng kịp thời. Xem xét để áp dụng những biện pháp như gây nôn, rửa dạ dày, lợi niệu

7.Thận trọng khi sử dụng thuốc Ciprofloxacin

• Người có tiền sử mẫn cảm với Ciprofloxacin hoặc các thuốc khác trong nhóm quinolon hoặc bất cứ thầnh phần nào của thuốc
• Người có tiền sử động kinh, người bị bệnh nhược cơ
• Trẻ em dưới 18 tuổn vì Ciprofloxacin gây thoái hoá sụn khớp
• Phụ nữ mang thai và cho con bú
• Người cao tuổi tăng nguy cơ khoảng QT kéo dài
• Người thiếu hụt glucose-6-phosphat-dehydrogenase

8.Tác dụng phụ của Ciprofloxacin

1. Thường gặp: Buồn nôn, nôn, chóng mặt, mất ngủ, rối loạn tri giác, run, phát ban, ngứa
2. Ít gặp: Nhịp tim nhanh, kích động, viêm tĩnh mạch nông,  đau ở các khớp, sưng khớp
3. Hiếm gặp: Phản ứng phản vệ, thiếu máu tan máu, co giật, rối loạn tâm thần, hội chứng Lyell, viêm đại tràng màng giả

Tác dụng phụ thường gặp chóng mặt

9.Thuốc Ciprofloxacin tương tác với các thuốc khác

• Thuốc kháng acid, sắt, nhôm, calci, magie, kẽm làm giảm sự hấp thu của ciprofloxacin uống chung nên uống càng xa nhau càng tốt
• Thuốc theophylin, clozapin, ropinirol, tizanidin có thể làm tăng nồng độ của các thuốc này trong huyết thanh
• Thuốc warfarin làm tăng tác dụng của các thuốc chống đông máu
• Thuốc probenecid làm tăng nồng độ ciprofloxacin trong huyết tương
• Các thuốc Nsaid, insulin làm tăng tác dụng phụ của ciprofloxacin

10.Bảo quản thuốc Ciprofloxacin:

Ý kiến của bác sĩ hoặc dược sĩ Cao đẳng Dược bảo quản thuốc theo khuyến cáo của nhà sản xuất. Bảo quản dưới 30 °C, tránh tiếp xúc trực tiếp ánh sáng mặt trời, tránh ẩm nhằm mục đích đảm bảo được chất lượng thuốc

DSĐH. NGUYỄN THỊ HOÀNG DUYÊN

Tài liệu tham khảo:

• Dược thư Quốc gia 2018: Ciprofloxacin (T394-T398)
• Trung tâm DI & ADR: Phản ứng kích ứng tại vị trí tiêm truyền liên quan đến kháng sinh nhóm Fluoroquinolon.

http://magazine.canhgiacduoc.org.vn/Magazine/Details/149

• gov: Ciprofloxacin

https://pubmed-ncbi-nlm-nih-gov.translate.goog/30571075/

• gov: Clinical Pharmacokinetics of Ciprofloxacin

https://link-springer-com.translate.goog/article/10.2165/00003088-199019060-00003?error=cookies_not_supported&error=cookies_not_supported&code=81bf57c9-f921-4cb9-b7b6-1ceada6d3cf7&code=21a4e0cfa60b466491db131b1d103181&_x_tr_sl=en&_x_tr_tl=vi&_x_tr_hl=vi&_x_tr_pto=op,sc