Methylprednisolone Thuốc trị viêm khớp dạng thấp, lupus ban đỏ và lưu ý khi sử dụng

Methylprednisolone là thuốc chống viêm corticoid, được chỉ định điều trị viêm khớp dạng thấp, lupus ban đỏ và các bệnh lý viêm khác như viêm xương khớp, viêm da, viêm đường hô hấp, các tình trạng dị ứng.

Methylprednisolone là thuốc chống viêm corticoid

1.Methylprednisolone là thuốc gì

DSCK1. NGUYỄN HỒNG DIỄM giảng viên Trường Cao đẳng Dược cho biết: Methylprednisolone là một glucocorticoid (Corticoid) tổng hợp, dẫn xuất 6 – alpha – methyl của prednisolon, có tác dụng chống viêm mạnh, chống dị ứng và ức chế miễn dịch. Thuốc được sử dụng trong điều trị các bệnh lý viêm khớp dạng thấp, lupus ban đỏ, viêm đường hô hấp, viêm da dị ứng, hen suyễn, bệnh viêm xương khớp, bệnh bạch cầu…và các tình trạng thiếu hụt nồng độ glucocorticoid tự nhiên trong cơ thể do suy giảm tuyến thượng thận.

1.Tác dụng chống viêm:

Tác dụng chống viêm của Methylprednisolon mạnh hơn Prednisolon 20% nhưng ít gây giữ natri, nước và ít gây phù hơn Prednisolone. Hiệu lực kháng viêm của Methylprednisolon mạnh hơn Hydrocortison ít nhất gấp khoảng 4 lần.

Tác dụng chống viêm của các Corticoid tổng hợp thông qua cơ chế là ức chế sự tổng hợp các chất gây viêm như prostaglandin, leucotrien bằng cách ức chế hoạt tính của Phospholipase A2, làm giảm tổng hợp Leukotriene và Prostaglandin. Ngoài ra các Corticoid còn có tác dụng ức chế sự giãn mạch, làm tăng tính thấm mao mạch ở tại vùng tổn thương và ức chế sự di chuyển của bạch cầu đơn nhân, làm giảm hoạt động thực bào của đại thực bào, của bạch cầu đa nhân, lympho bào đi vào mô để gây khởi phát phản ứng viêm. Kết quả làm giảm các phản ứng gây viêm.

2.Tác dụng chống dị ứng:

Glucocorticoid có tác dụng chống dị ứng mạnh bằng cách làm giảm tính thẩm thành mạch và giảm hình thành phù do làm giảm lượng histamin giải phóng bởi bạch cầu đa base và do ức chế hoạt tính của kinin và các nội độc tố vi khuẩn, từ đó làm giảm các phản ứng dị ứng.

3.Tác dụng ức chế miễn dịch:

Glucocorticoid ức chế tăng sinh các tế bào lymphô T, làm giảm hoạt tính diệt khuẩn, giảm hoạt tính gây độc tế bào và nhận diện kháng nguyên của các lympho T và các tế bào diệt tự nhiên (NK) là các tế bào đóng vai trò quan trọng trong quá trình miễn dịch.

4.Dược động học:

Methylprednisolon được hấp thu tốt qua đường tiêu hoá, sinh khả dụng khảng 80%. Sau khi uống 1 – 2 giờ, thuốc đạt được nồng độ tối đa trong huyết tương. Thuốc có hiệu lực tác dụng trong 12 – 36 giờ. Methylprednisolon được chuyển hoá qua gan và thải trừ qua thận. Thời gian bán thải khoảng 3 giờ.

2.Dạng thuốc và hàm lượng của Methylprednisolone như thế nào

Thuốc Methylprednisolone được sản xuất trên thị trường với dạng thuốc và hàm lượng là:

Viên nén 4mg, 8mg, 16mg.
Viên nang cứng 4mg, 8mg, 16mg.
Hỗn dịch tiêm: Methylprednisolone 40mg/ml
Bột đông khô pha tiêm: Methylprednisolone 40mg, 65,4mg, 125mg, 500mg

Brand name: MEDROL

Generic: Domenol, Cadipredson 4, Cadipredson 8, Cadipredson 16, Methylprednisolon 4mg, Methylprednisolon 8mg, Methylprednisolon 16mg, Menison 4mg, Menison 8mg, Menison 16mg, Gomes, Medlon 4mg, Medlon 8mg Medlon 16mg, Agimetpred 4mg, Agimetpred 8mg, Agimetpred 16mg, Predsantyl 4mg, Predsantyl 8mg, Predsantyl 16mg, Methylsolon 4mg, Methylsolon 8mg, Methylsolon 16mg, Thylmedi 4mg, Thylmedi 8mg, Thylmedi 16mg, Methylboston 4, Methylboston 8, Methylboston 16, Soli – Medon 4, Soli – Medon 8, Soli – Medon 16, Metpredni 4 AT, Metpredni 8 AT, Metpredni 16 AT, Stadasone 4, Stadasone 8, Stadasone 16, Amedred, Medexa, m-Prednison 4, m-Prednison 8, m-Prednison 16.

3.Thuốc Methylprednisolone dùng cho những trường hợp nào

Điều trị viêm khớp dạng thấp, lupus ban đỏ hệ thống, viêm mạch, viêm động mạch thái dương, viêm quanh động mạch nốt.
Điều trị các tình trạng viêm như viêm khớp do vảy nến, viêm cột sống dính khớp, viêm túi thanh mạc cấp và bán cấp, viêm khớp cấp tính do gút, viêm xương khớp sau chấn thương, viêm màng hoạt dịch của chứng thoái hóa khớp, viêm mõm lồi cầu xương, viêm da cơ toàn thân (viêm đa cơ), viêm động mạch do tế bào khổng lồ, viêm da tróc vẩy, vẩy nến thể nặng, thấp tim cấp, đau cơ dạng thấp, u sùi dạng nấm, viêm da tiết bã nhờn thể nặng, Pemphigus, viêm da bọng nước dạng Herpes, hồng ban đa dạng thể nặng (hội chứng Stevens-Johnson).
Điều trị các tình trạng dị ứng như viêm da do tiếp xúc, viêm da dị ứng do di truyền, viêm mũi dị ứng theo mùa hoặc quanh năm, bệnh huyết thanh, viêm phổi, hen phế quản.
Điều trị các bệnh viêm và dị ứng về mắt như viêm loét kết mạc do dị ứng, viêm kết mạc dị ứng, nhiễm trùng giác mạc do Herpes Zoster, viêm giác mạc, viêm mắt đồng cảm, viêm mống mắt, viêm mống mắt – thể mi, viêm tiền phòng, viêm thần kinh thị giác, viêm màng mạch – võng mạc, viêm màng mạch.
Điều trị các bệnh viêm và dị ứng ở đường hô hấp như bệnh sarcoid có triệu chứng hội chứng Loeffler, chứng nhiễm độc berylli, lao phổi tối cấp hay lan tỏa khi dùng đồng thời hóa trị liệu kháng lao thích hợp, viêm phổi hít, hen phế quản, viêm phổi.
Điều trị các bệnh rối loạn về huyết học như xuất huyết giảm tiểu cầu vô căn ở người lớn, giảm tiểu cầu thứ phát ở người lớn, thiếu máu tán huyết mắc phải (tự miễn), chứng giảm nguyên hồng cầu (thiếu máu hồng cầu), thiếu máu giảm sản bẩm sinh (dòng hồng cầu), giảm bạch cầu hạt.
Điều trị các bệnh ung thư như bệnh bạch cầu và u lympho ở người lớn, bệnh bạch cầu cấp ở trẻ em, bệnh leukemia cấp, u lympho, ung thư vú, ung thư tuyến tiền liệt.
Điều trị các bệnh về đường tiêu hóa như viêm loét đại tràng, viêm đọan ruột non.
Điều trị các bệnh về hệ thần kinh như bệnh đa xơ cứng, các trường hợp phù kết hợp với u não, cấy ghép nội tạng.
Điều trị các bệnh lao màng não có tắc nghẽn khoang dưới nhện hoặc dọa tắc khi dùng đồng thời hóa trị liệu kháng lao thích hợp.
Điều trị các tình trạng phụ trong bệnh hội chứng thận hư nguyên phát.
Điều trị các rối loạn nội tiết như thiểu năng vỏ thượng, tăng sản thượng thận bẩm sinh, viêm tuyến giáp không sinh mủ, Calci máu cao trong bệnh ung thư.

Methylprednisolone điều trị viêm khớp dạng thấp

4.Cách dùng – Liều dùng của Methylprednisolone như thế nào

Cách dùng:

Tư vấn sử dụng thuốc Methylprednisolone dạng viên được dùng bằng đường uống với nước lọc, sau bữa ăn để làm giảm tác dụng trên đường tiêu hóa. Dùng một lần vào lúc 8 giờ sáng để tránh suy tuyến thượng thận. Khi dùng Methylprednisolone trong thời gian dài trên 15 ngày, nếu muốn ngừng thuốc thì phải giảm liều theo phác đồ điều trị của bác sĩ.

Bổ sung trong chế độ ăn nhiều protein, kali, pyridoxin, vitamin C, vitamin D, folat, calci và phospho. Hạn chế ăn mặn, ngọt, chất béo.

Theo dõi các thông số: Huyết áp, glucose huyết, các chất điện giải, mật độ khoáng của xương, áp lực trong mắt khi dùng trên 6 tuần.

1.Liều dùng cho người lớn:

Liều khởi đầu dạng viên nén: Uống liều 4mg – 48mg/ngày, dùng vào lúc 8 giờ sáng. Liều đặc hiệu tùy thuộc vào tình trạng và mức độ bệnh. Khuyến cáo bệnh ít nghiêm trọng, nên dùng liều thấp nhất có tác dụng. Các bệnh cần dùng liều cao như đa xơ cứng dùng liều 200mg/ngày, phù não dùng liều 200 – 1000mg/ngày và ghép cơ quan dùng liều 7mg/kg/ngày.

2.Liều dùng cho trẻ em < 11 tuổi: Liều 0,5mg – 1,5mg/kg/ngày.

Lưu ý, tuỳ theo từng cá thể và mức độ tình trạng diễn tiến của bệnh. Người bệnh cần tuân thủ theo hướng dẫn liều lượng chỉ định và thời gian điều trị của bác sĩ để đảm bảo an toàn và đạt hiệu quả tốt nhất.

5.Cách xử lý nếu quên liều thuốc Methylprednisolone

Nếu người bệnh quên một liều Methylprednisolone, nên uống ngay khi nhớ ra trong ngày đó. Không dùng liều gấp đôi. Nếu gần đến thời điểm uống của liều thuốc tiếp theo, chỉ cần dùng liều tiếp theo vào đúng thời điểm đã lên kế hoạch.

6.Cách xử lý khi dùng quá liều thuốc Methylprednisolone

Dùng Methylprednisolone liều cao hay trong thời gian dài có thể gây ra các triệu chứng như hội chứng phù Cushing, yếu cơ, loãng xương, ức chế tuyến thượng thận, ăn nhiều, tăng cân, lắng đọng mỡ bất thường, rậm lông, tăng tiết mồ hôi, trứng cá, bầm máu, nhiễm sắc tố da, da vảy khô, chậm liền vết thương và xương, đau đầu, yếu mệt, rối loạn kinh nguyệt, bệnh thần kinh, loãng xương, gãy xương, loét dạ dày – tá tràng, tóc thưa, tăng huyết áp, tăng đường huyết, nhịp tim nhanh, hạ kali huyết, viêm tĩnh mạch huyết khối, giảm sức đề kháng với nhiễm trùng, giảm dung nạp glucose, suy thượng thận.

Xử trí: Nếu người bệnh có bất kỳ biểu hiện bất thường nào do quá liều, cần ngừng thuốc và được đưa đến bệnh viện gần nhất để được hướng dẫn điều trị triệu chứng. Gây nôn hoặc rửa dạ dày ngay lập tức, sau đó hỗ trợ điều trị triệu chứng. Ở người bệnh mắc bệnh nặng phải tiếp tục dùng steroid, có thể giảm liều Methylprednisolone tạm thời hoặc luân phiên ngày điều trị theo phác đồ của bệnh viện. Đồng thời theo dõi và kiểm tra kali huyết, calci huyết, huyết áp.

7.Những lưu ý thận trọng khi sử dụng thuốc Methylprednisolone

1.Thuốc Methylprednisolone không sử dụng cho những trường hợp như:

Người có tiền sử mẫn cảm với Methylprednisolone hoặc bất kỳ thành phần nào của thuốc.
Người bệnh nhiễm khuẩn nặng (trừ bệnh sốc nhiễm khuẩn và lao màng não).
Người thương tổn da do virus hoặc do nấm hoặc lao.
Người đang dùng vaccin virus sống.

2.Thận trọng khi sử dụng thuốc Methylprednisolone cho các trương hợp sau:

Thận trọng khi sử dụng Methylprednisolone ở những người bệnh loãng xương, người rối loạn tâm thần, người loét dạ dày, người loét tá tràng, người mới nối thông mạch máu, người đái tháo đường, tăng huyết áp, suy tim và trẻ đang lớn.
Thận trọng khi sử dụng Methylprednisolone toàn thân cho người cao tuổi, nguy cơ xảy ra những tác dụng không mong muốn, nên dùng với liều thấp nhất và trong thời gian ngắn nhất có thể.
Thận trọng khi sử dụng Methylprednisolone trong thời gian dài, vì thuốc gây suy tuyến thượng thận cấp khi ngừng thuốc đột ngột sau thời gian dài điều trị hoặc khi có stress.
Thận trọng khi sử dụng Methylprednisolone với liều cao trong thời gian tiêm vaccin, vì thuốc có thể ảnh hưởng đến tác dụng của tiêm chủng vaccin.
Thận trọng khi sử dụng Methylprednisolone cho trẻ em, vì trẻ em có thể nhạy cảm hơn với sự ức chế tuyến thượng thận ngay cả khi điều trị thuốc bôi.
Lưu ý thời kỳ mang thai: Dùng Methylprednisolone toàn thân liều cao hay dài ngày cho người mẹ có thể ảnh hưởng đến thai nhi như giảm trọng lượng của thai nhi, suy giảm tuyến thượng thận thai nhi. Khuyến cáo không dùng Methylprednisolone cho phụ nữ trong kỳ mang thai
Lưu ý thời kỳ cho con bú: Methylprednisolone tiết vào sữa mẹ ở nồng độ nhất định và có thể không có ý nghĩa lâm sàng. Khuyến cáo chỉ sử dụng Methylprednisolone ở người cho con bú nếu thực sự cần thiết.
Lưu ý thận trọng với những người đang lái tàu xe hoặc vận hành máy móc, vì thuốc Methylprednisolone có thể gây ra nhức đầu, chóng mặt, mệt mỏi.

8.Thuốc Methylprednisolone gây ra các tác dụng phụ nào

Thường gặp: Mất ngủ, thần kinh dễ bị kích động, thèm ăn, khó tiêu, rậm lông, tang bệnh đái tháo đường, đau khớp, đục thủy tinh thể, glaucom, chảy máu cam.
Ít gặp: Loét dạ dày, buồn nôn, nôn, chướng bụng, viêm loét thực quản, viêm tụy, , nhức đầu, chóng mặt, loạn tâm thần, cơn co giật, u giả ở não, thay đổi tâm trạng, sảng khoái, mê sảng, ảo giác, phù, giữ natri và nước, tăng huyết áp, phản ứng quá mẫn dị ứng da, mụn trứng cá, teo da, thâm tím, tăng sắc tố mô, hội chứng Cushing, ức chế trực tuyến yên – thượng thận, chậm lớn, giảm kali huyết, nhiễm kiềm, vô kinh, tăng glucose huyết, không dung nạp glucose, yếu cơ, loãng xương, gẫy xương.

Tóm lại, trong quá trình sử dụng thuốc Methylprednisolone, người bệnh có bất kỳ biểu hiện bất thường nào nghi ngờ rằng do sử dụng thuốc Methylprednisolone thì cần tham khảo ý kiến tư vấn của bác sĩ để xử trí kịp thời.

Methylprednisolone gây tác dụng phụ mất ngủ.

9.Thuốc Methylprednisolone tương tác với các thuốc nào

Ciclosporin, Erythromycin, Phenobarbital, Phenytoin, Carbamazepin, Ketoconazol, Rifampicin: Methylprednisolon là chất gây cảm ứng enzyme cytochrom P450 chuyển hoá thuốc ở gan, sẽ làm giảm nồng độ các thuốc này khi được dùng chung với Methylprednisolon.

Phenytoin, phenobarbital, rifampicin, và các thuốc lợi tiểu mất kali huyết: Làm giảm hiệu lực điều trị của Methylprednisolon khi được kết hợp đồng thời.

Insulin: Làm giảm hiệu quả điệu trị của Insulin do Methylprednisolon gây tăng glucose huyết. Tránh phối hợp, nếu cần dùng thì tăng liều Insulin cao hơn.

Tóm lại, tương tác thuốc có thể làm thay đổi tác dụng điều trị của thuốc hoặc làm tăng tác dụng phụ nặng hơn. Người bệnh nên đọc kỹ hướng dẫn sử dụng thuốc của nhà sản xuất hoặc báo cho bác sĩ kê đơn biết những loại thuốc đang dùng có nguy cơ để giúp bác sĩ kê đơn hợp lý, an toàn và đạt hiệu qủa trong điều trị.

10.Bảo quản thuốc Methylprednisolone như thế nào

Ý kiến của bác sĩ hoặc dược sĩ Cao đẳng Dược: Methylprednisolone được bảo quản thuốc theo hướng dẫn khuyến cáo của nhà sản xuất. Nhiệt độ bảo quả dưới 30°C, tránh ẩm, tránh tiếp xúc ánh sáng mặt trời để đảm bảo giữ chất lượng thuốc. Để xa tầm tay trẻ em.

DSCK1. NGUYỄN HỒNG DIỄM

Tài liệu tham khảo:

Drugs.com: https://www.drugs.com/methylprednisolone.html
Mins.com: https://www.mims.com/vietnam/drug/search?q=Methylprednisolone

Xem thêm: nhathuoconline247.com